Wanneer twee partijen een afspraak met elkaar maken, zijn ze allebei verplicht zich aan die afspraak te houden. Om ervoor te zorgen dat dit duidelijk is, wordt er vaak een contract opgesteld. Hierin staan alle afspraken zwart-op-wit. Als een van de partijen zich niet aan het contract houdt, kan de andere partij hierop terugvallen, bijvoorbeeld in een rechtszaak. Het is echter niet verplicht om een overeenkomst op papier te zetten; het kan ook mondeling worden afgesproken. Dit lijkt in eerste instantie makkelijk en snel, maar in de praktijk kan het problemen opleveren als niet duidelijk is of er echt een overeenkomst is geweest. Vooral in de fase voordat een contract wordt getekend, is het belangrijk om na te denken over de gevolgen als de onderhandelingen stuklopen. In deze blog gaan we hier verder op in.

De fase vóór het contract
De fase voordat een contract wordt getekend, noemen we de precontractuele fase. Dit is de tijd waarin er nog geen officiële overeenkomst is en waarin partijen nog vrij zijn om te beslissen of ze een contract willen aangaan. Volgens de Hoge Raad (het hoogste gerechtshof in Nederland) is dit een bijzondere fase waarin eerlijkheid en redelijkheid belangrijk zijn. Van beide partijen wordt verwacht dat ze rekening houden met de belangen van de ander. In elke situatie moet goed worden gekeken of een partij eerlijk heeft gehandeld. Zo heeft een ondernemer bijvoorbeeld extra verantwoordelijkheid tegenover een particulier tijdens deze fase. Dit betekent dat een ondernemer voorzichtiger moet zijn in hoe hij met de ander omgaat.

Verschillende stappen vóór het contract
De Hoge Raad heeft in een belangrijk arrest (Plas/Valburg) drie stappen onderscheiden in de fase voordat een contract wordt getekend:

1. Eerste stap van onderhandelingen: In deze eerste stap zijn de gesprekken nog niet ver gevorderd. Beide partijen kunnen stoppen zonder gevolgen.
2. Tweede stap van onderhandelingen: In deze stap zijn de onderhandelingen al verder gevorderd. Het stoppen van de onderhandelingen kan hier leiden tot schade voor een van de partijen, omdat die erop vertrouwde dat er een overeenkomst zou komen. In zo’n geval kan de partij die schade lijdt, vragen om een schadevergoeding.
3. Derde stap van onderhandelingen: In deze laatste stap is het eigenlijk al duidelijk dat er een contract zou komen. Het stoppen van de onderhandelingen in dit stadium is onaanvaardbaar. De partij die schade lijdt, kan een schadevergoeding krijgen alsof het contract wél is getekend, inclusief eventuele winst die zou zijn behaald.

Met dit arrest wil de Hoge Raad duidelijk maken dat iedereen vrij is om te onderhandelen, maar wel binnen bepaalde grenzen. Vrijheid om een contract af te sluiten blijft het belangrijkste principe, maar een schadevergoeding eisen tijdens deze fase is mogelijk als het stoppen van de onderhandelingen onredelijk is. In een ander arrest (CBB/JPO) heeft de Hoge Raad opnieuw bevestigd dat contractvrijheid voorop blijft staan. Een schadevergoeding tijdens de precontractuele fase wordt daarom alleen in uitzonderlijke gevallen toegekend.

Samenvattend
Het is dus niet vanzelfsprekend dat je een schadevergoeding krijgt als je kosten maakt in de fase vóór het contract. Maar dit betekent niet dat het onmogelijk is. Als partijen al bijna klaar zijn met onderhandelen en het onredelijk zou zijn om ermee te stoppen, kan de benadeelde partij om een schadevergoeding vragen. Toch is het altijd het beste om een schriftelijk contract op te stellen met duidelijke afspraken.

Vragen?

Zit jij op dit moment in een precontractuele geschil, heb jij vragen over je contract of wil jij je contract nogmaals laten nakijken? Bij Seneca advocaten helpen wij je graag. Neem gerust contact met ons op door te bellen naar 020 261 0098 of te mailen naar info@senecaadvocaten.nl.