Het kan wel eens voorkomen dat een familielid of goede vriend(in) financieel krap zit en zich tot jou wendt. Met een goedwillend hart leen je geld uit met het vertrouwen dat je het op termijn terugkrijgt. Uit de praktijk blijkt nog altijd vaak dat onderhandse leningen resulteren in (vriendschappelijke) relatiebreuken en in extreme gevallen zelfs in een gerechtelijke procedure. In deze blog zullen de belangrijkste punten worden behandeld bij het aangaan van een onderhandse lening

Voorkom teleurstellingen en zet alles op papier
Wat een onderhandse lening zo uniek maakt, is dat de lening niet wordt aangegaan met een bank of kredietverstrekker. Hierdoor is er een grotere verantwoordelijkheid om je bewijsmiddelen goed te bewaren. Officieel kun je een lening ook mondeling afsluiten.Het probleem met een mondelinge overeenkomst is dat er minder bewijs is wanneer iemand niet terugbetaalt, wat kan leiden tot grote teleurstellingen.

Zo was er een zaak waarin een man zijn partner 100.000 euro ter beschikking stelde voor de aankoop van een woning.Toen de relatie eindigde, stelde de man dat dit een lening was en geen schenking. Het gerechtshof oordeelde dat het gekwalificeerd moest worden als een schenking. Het feit dat de vrouw had aangegeven het bedrag te willen terugbetalen deed er in dit geval niet toe, omdat zo’n mededeling kon voortvloeien uit een “morele plicht”.[1] Dit had allemaal voorkomen kunnen worden door alles goed op papier te zetten.

Documenteer daarom alles en maak duidelijke afspraken op papier over zaken als terugbetaling en rente.

Belangrijke punten die moeten voorkomen in een leningscontract

• Het geleende bedrag: dit is het geld dat de uitlener aan de lener geeft, en hoe dat gebeurt. Het bedrag kan in één keer worden overgemaakt of in delen. Soms is het bedrag gekoppeld aan bepaalde doelen of resultaten die eerst behaald moeten worden.
• Looptijd en aflossing: dit gaat over hoe lang de lening duurt en wanneer het geld uiterlijk moet worden terugbetaald. Het lijkt vanzelfsprekend, maar vaak worden hierover geen duidelijke afspraken gemaakt. In sommige gevallen staat er alleen dat de lener moet terugbetalen zodra hij of zij daartoe in staat is. Dit kan voor verwarring zorgen over wanneer de lening opeisbaar is. In zo’n situatie kan een rechter beslissen wanneer de terugbetaling moet plaatsvinden, wat voor onzekerheid kan zorgen.
• Rente: dit beschrijft of er rente moet worden betaald, hoeveel de rente is, en hoe deze wordt berekend (per maand of jaar, vooraf of achteraf). Bij bedrijven geldt meestal dat er rente betaald moet worden, tenzij ze anders afspreken. Vaak is de rente hoger dan de wettelijke rente, afhankelijk van het risico dat de uitlener neemt door de lening te verstrekken.
• Zekerheden: dit zijn de garanties die de lener kan geven om de lening veilig te stellen, zoals onderpand. Het gaat ook over wat er gebeurt als de waarde van dat onderpand daalt.
• Opeisingsgronden: dit zijn de redenen waarom de lening direct teruggevraagd kan worden, zoals wanneer de lener niet op tijd betaalt of failliet gaat. Soms worden er ook specifieke afspraken gemaakt, bijvoorbeeld dat de lening terugbetaald moet worden als er iets verandert in het bedrijf van de lener, zoals een verandering van eigenaar.

Afspraken moeten in lijn zijn met de wet
Bij het maken van afspraken omtrent de leenovereenkomst moeten de afspraken wel in lijn zijn met de wet. Zo was er een zaak in 2011 waarbij een zoon geld wilde lenen van zijn ouders. Zijn ouders stemden daartoe in met een voorwaarde dat het verschuldigde leenbedrag direct opeisbaar was, indien de zoon (opnieuw) een affectieve relatie begint met zijn vriendin. Deze voorwaarde was volgens de rechter in strijd  met goede zeden (3:40 lid 1 BW.)[2] Hij heeft namelijk het recht op vrije partnerkeuze. Hierom is het belangrijk om je contract altijd te laten nakijken door een advocaat of jurist.

Hoe zit het met de belasting?
Het komt nog vaak voor dat een lening wordt verstrekt zonder rente. De belastingdienst kan dit zien als een schenking, waarover je schenkingsbelasting moet betalen. Om te weten welke fiscale gevolgen het verstrekken van een lening heeft, is het belangrijk om te kijken naar de rente. Wanneer je een lening verstrekt vanuit het privévermogen, valt de lening onder de bezittingen in box 3. Let wel op dat het bij een zakelijke lening anders is. Wanneer je uitleent vanuit een BV of NV is de lening een belegging en moet er over de rente vennootschapsbelasting betaald worden.

Nog vragen? Neem contact met ons op!
Onze advocaten hebben dagelijks te maken met dit soort zaken. Ben je een leenovereenkomst aangegaan en wordt er niet terugbetaald? Of ben je van plan om een leenovereenkomst op te stellen? Seneca Advocaten staat je graag bij.

[1] NJF 2020/260

[2] ECLI:NL:RBSHE:2011:BQ5051